Drewno to bez wątpienia najstarszy i najczęściej stosowany surowiec wykorzystywany od zarania dziejów nie tylko do budowy domów, ale i wykańczania ich wnętrz. Rozwój techniki spowodował jednak, że coraz częściej stosuje także materiały drewnopodobne i drewnopochodne, cechujące się dużą wytrzymałością oraz łatwością obróbki, a często także dość atrakcyjną ceną. Choć czasem tego nie zauważamy, różnego rodzaju płyty bądź sklejki mogą stanowić konstrukcję całej budowli lub służyć do stworzenia drobnych, lecz niezbędnych jej elementów.
Spis treści:
- Zastosowanie drewna w budownictwie – co powinieneś wiedzieć?
- Zastosowanie drewna w budownictwie oraz jego właściwości
- Materiały drewnopochodne – właściwości i zastosowanie
- Drewno klejone warstwowo
- Sklejka
- Płyty pilśniowe
- Płyty wiórowe
- Płyty wiórowo-cementowe
- Płyty paździerzowe
- Płyty wiórowo-paździerzowe
- Płyty OSB
- Dlaczego warto postawić na zastosowanie drewna w budownictwie?
Zastosowanie drewna w budownictwie – co powinieneś wiedzieć?
Właściwości i sposoby zastosowania drewna zależą przede wszystkim od jego pochodzenia. Należy pamiętać, że poszczególne gatunki drzew iglastych oraz liściastych różnią się nie tylko pod względem wytrzymałości drewna, ale również na przykład jego struktury, wyglądu, odporności na oddziaływanie czynników zewnętrznych czy innych cech.
Niemal każde drewno liściaste z wyjątkiem topoli znajduje zastosowanie w czasie prac stolarskich oraz przy wykonywaniu podłóg albo posadzek. Nadaje się ono również do wykonania drobniejszych elementów wykorzystywanych na budowie, takich jak klocki, wkładki czy kołki. Jego wytrzymałość na zginanie waha się w zależności od gatunku w granicach 30 -70 MPa. Dobrze zabezpieczone drewno posłuży nam przez naprawdę długie lata.
Z kolei surowiec pozyskiwany z drzew iglastych, takich jak na przykład sosna czy świerk, to materiał często używany do budowy konstrukcji dachowych, czy stolarki budowlanej, a także wytwarzania desek podłogowych. Jego wytrzymałość w zależności od gatunku sięga około 40MPa.
Zastosowanie drewna w budownictwie oraz jego właściwości
Główny produkt uzyskiwany z drzew iglastych i liściastych to tarcica. Otrzymuje się ją w wyniku wzdłużnego piłowania, czy inaczej przecierania, okrągłych kłód drewna. Ze względu na zakres dokonanej obróbki wymienia się tarcicę nieobrzynaną, czyli o nieobrobionych, zaokrąglonych krawędziach bocznych, powstającą na skutek przetarcia wzdłuż kłody, oraz obrzynaną, której cztery płaszczyzny oraz krawędzie czoła zostały obrobione.
fot. Zastosowanie drewna w budownictwie – tarcica
Do wykonania tarcicy można wykorzystywać różne technologie obróbki mechanicznej. Ze względu na liczbę pracujących jednocześnie pił ramowych, tarczowych bądź taśmowych wyróżnia się tarcie indywidualne lub grupowe.
Dzięki właściwej obróbce drewna możemy uzyskać w kilka produktów, różniących się od siebie przede wszystkim grubością oraz kształtem, takich jak:
- deski – płaskie kawałki drewna o grubości od 19 do 45 mm,
- bale – grubsze od desek, mające od 50 do 100 mm,
- belki – o przekroju prostokątnym wynoszącym o wymiarach od 120×200 do 220×280 mm,
- krawędziaki – mają przekrój poprzeczny kwadratowy, zwykle o wymiarach od 100×100 do 175×175 mm,
- łaty – listwy wykorzystywane do budowy konstrukcji drewnianych, takich jak na przykład więźby dachowe, mające przekrój poprzeczny o wymiarach od 38×32 do 75×140 mm,
- listwy – mają grubość między 12 a 32 mm oraz maksymalną szerokość 70 mm,
- tarcica podłogowa – wyglądające podobnie do zwykłej deski, o szerokości nieprzekraczającej 5 cm, często jednak strugany na pióro i wpust.
Materiały drewnopochodne – właściwości i zastosowanie
Mimo upływu lat, wciąż chętnie wykorzystujemy drewno i materiały drewnopochodne. Technika zastosowania nowoczesnych urządzeń produkcyjnych pozwala na uzyskanie wyjątkowo trwałych, lekkich, a przy tym stosunkowo tanich elementów, znajdujących najróżniejsze zastosowania podczas budowy domu, produkcji mebli czy wykańczania wnętrz.
Drewno klejone warstwowo
Materiał powstający poprzez sklejenie wielu warstw desek z drewna wysokiej jakości nazywanych lamelami. Jego główne zalety to duża wytrzymałość, sztywność i odporność na oddziaływanie czynników zewnętrznych, pęknięcia czy zapalenie, przy zachowaniu stosunkowo niewielkiej masy oraz atrakcyjnej ceny. Drewno klejone warstwowo niezwykle łatwo daje się kształtować i przycinać, dzięki czemu gama jego zastosowań jest naprawdę bardzo szeroka.Na rynku znajdziemy jego dwa podstawowe rodzaje:
- drewno klejone warstwowo poziomo – gdzie płaszczyzna spoiny klejowej jest prostopadła do dłuższego boku przekroju poprzecznego,
- drewno klejone warstwowo pionowo – w którym płaszczyzna spoiny leży prostopadle do krótszego boku przekroju poprzecznego.
Materiały drewnopochodne tego typu często wykorzystuje się go do budowy basenów kąpielowych, sal gimnastycznych, hal widowiskowo-sportowych, kortów, muszli koncertowych, a nawet domów drewnianych.
Sklejka
Sklejka to materiał kompozytowy powstały na skutek sklejenia nieparzystej liczby cienkich arkuszy drewna o grubości mniej więcej 3 mm, nazywanych fornirem. Najczęściej wytwarza się z go z drewna drzew liściastych, takich jak brzoza, olcha czy buk, sosny lub gatunków egzotycznych W zależności od grubości sklejanych ze sobą warstw, rozróżniany sklejkę cienkowarstwową, o maksymalnej grubości forniru wynoszącej 2 mm, oraz grubowarstwową.
Z kolei ze względu na rodzaj zastosowanego kleju, który znacząco wpływa na stopień wodoodporności materiału, wyróżnia się sklejki suchotrwałe (S), nadające się wyłącznie do pomieszczeń zamkniętych, sezonowo ogrzewanych, półwodoodporne, przeznaczone do użytku we wnętrzach zawilgoconych, oraz typowo wodoodporne (W2), dobrze znoszące bezpośredni kontakt z wodą.
Sklejkę stosuje się zarówno jako element wykończeniowy, jak i konstrukcyjny. Warto wiedzieć, że jej wytrzymałość oraz sprężystość zależy nie tylko od grubości, ale także kierunku działania obciążenia czy przebiegu włókien w warstwach zewnętrznych. Jako elementy konstrukcyjne stosuje się sklejkę o minimalnej grubości wynoszącej 8 mm oraz zawartości wody nie większej niż 10%. Z kolei na okładzinę ścienną nadaje się już sklejka o grubości powyżej 5 mm.
Płyty pilśniowe
Płyty pilśniowe to produkty drewnopochodne otrzymywane na skutek odpowiedniego przetworzenia rozdrobnionych odpadów drewna iglastego, do którego dodaje się oleje schnące bądź żywice syntetyczne. Co ważne, włókna układa się różnokierunkowo, co zapewnia płycie jednakową wytrzymałość we wszystkich przekrojach.
W zależności od stopnia sprasowania można wyróżnić się kilka typów płyt odmiennych pod względem twardości oraz faktury. Warto znać ich właściwości, aby odpowiednio dobrać je do planowanych zastosowań.
Główna zaleta płyt miękkich to zdolność dobrego pochłaniania dźwięków. Dlatego właśnie wykorzystuje się je głównie jako izolację cieplną i akustyczną w dużych pomieszczeniach, takich jak na przykład sale widowiskowe czy obiekty sportowe. Płyty drewnopochodne półtwarde używane są z kolei do wytwarzania mebli, paneli czy listew dekoracyjnych. Płyty twarde cechują się z kolei dobrą odpornością na wilgoć oraz podgrzewanie, dlatego świetnie nadają się do produkcji paneli, mebli oraz innych elementów narażonych na działanie czynników niszczących oraz po prostu intensywnie eksploatowanych.
Płyty wiórowe
Produkt bazowy produkuje się zawsze z wiórów drzewnych, pozostających po obróbce drewna, łączonych ze sobą klejem syntetycznym w warunkach podwyższonego ciśnienia i temperatury. Poszczególne produkty mogą jednak różnić się liczbą warstw, stopniem odporności na wilgoć, zapalenie i podgrzewanie czy oddziaływanie grzybów i pleśni. Istnieją także różne stosowane przez producentów sposoby wykończenia powierzchni materiału, co w znaczący sposób wpływa na jego właściwości i zastosowania. Oprócz płyt w ich naturalnej formie znajdziemy na rynku również te szlifowane, oklejone fornirem, lakierowane, czy laminowane. Zależnie od rodzaju stosuje się je między innymi do produkcji mebli i elementów wyposażenia wnętrz.
Płyty wiórowo-cementowe
Zasadniczo wytwarza się je tak samo jak płyty wiórowe, jednak w procesie produkcyjnym dodaje się oprócz podstawowych składników zaczyn cementowy. Niestety, ze względu na niezbyt dobre właściwości izolacyjne, mają one dość ograniczony zakres zastosowań i zwykle wykorzystywane są do izolacji ścian oraz stropodachów wentylowanych. Odmiana zrębkowo-cementowa, otrzymywana z mineralizowanych zrębków drzewnych i cementu, wykorzystywana jest jako szalunek tracony przy budowie ścian i stropów.
Płyty paździerzowe
Popularny materiał drewnopochodny otrzymywany z oczyszczonych paździerzy, czyli zdrewniałych części suchych łodyg roślin, takich jak len czy konopie. Poddaje się je procesowi utwardzania klejem syntetycznym pod w warunkach podwyższonego ciśnienia. Ze względu na sposób wykończenia wyróżnia się płyty nieszlifowane, szlifowane jednostronnie, szlifowane dwustronnie, fornirowane oraz laminowane. Najczęściej płyty paździerzowe wykorzystuje się je jako materiał izolacyjny.
Płyty wiórowo-paździerzowe
Wytwarza się z paździerzy lnianych, konopnych oraz wiórów drzewnych, połączonych ze sobą klejem syntetycznym. Mają podobne zastosowania jak płyty paździerzowe.
Płyty OSB
Płyty OSB (Oriented Strand Board) to materiały drewnopochodne wiórowe, prasowane, trójwarstwowe o ukierunkowanych wiórach drzewnych. W warstwach zewnętrznych wióry ułożone są równolegle, natomiast w środkowej prostopadle do osi głównej. Prasowanie odbywa się w wysokiej temperaturze, pod dużym ciśnieniem. Jako spoiwo wykorzystuje się żywice. Aby zwiększyć odporność wytworu na oddziaływanie czynników atmosferycznych, natryskuje się je klejem oraz emulsją.
fot. Materiały drewnopochodne – podkład z płyt OSB
Wyróżniamy następujące rodzaje płyt OSB dostępnych na rynku:
- OSB 1 i 2 – przeznaczone do wszechstronnego stosowania w suchych wnętrzach,
- OSB 3 – najczęściej stosowania płyta konstrukcyjna w budownictwie, nadającą się do wykorzystania w środowisku o umiarkowanej wilgotności zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku,
- OSB 4 – płyta konstrukcyjna, stosowana w warunkach podwyższonego obciążeniach i wilgotności zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz;
- OSB HOH – płyta OSB 3 pokryta płytą HDF odporną na wilgoć i odkształcenia, cechująca się dużą wytrzymałością, stosowana w budownictwie, transporcie i meblarstwie.
Aby znalezienie odpowiedniego rodzaju płyty było prostsze, znakuje się je często kolorami w pobliżu jednego z naroży. Kolor pierwszego paska wskazuje czy płyta jest nośna (kolor żółty) czy do użytku ogólnego (kolor biały). Drugi pasek oznacza, czy płytę należy stosować w warunkach suchych (kolor niebieski) czy wilgotnych (kolor zielony).
Ten materiał drewnopochodny, ze względu na dużą odporność na działanie wilgoci, niską nasiąkliwość oraz pęcznienie, doskonale sprawdzi się w budownictwie szkieletowym, ale także do wykonania pokryć dachowych, ścian zewnętrznych i wewnętrznych, a także podłóg czy stropów.
Dlaczego warto postawić na zastosowanie drewna w budownictwie?
Nikt nie ma chyba wątpliwości, że drewno oraz jego pochodne to bardzo dobry, mający wiele zastosowań materiał budowlany. W czasach, gdy tak bardzo przywiązuje się uwagę to wykorzystywania rozwiązań przyjaznych dla środowiska naturalnego, jego zastosowanie wydaje się wręcz strzałem w dziesiątkę. Nie dość, że wyroby drewniane są ekologiczne i należą do zasobów w pełni odnawialnych, to przede wszystkim nie wykazują żadnego negatywnego oddziaływania na organizm ludzki. Co więcej, drewno wykazuje dobre właściwości izolacyjne, łatwo poddaje się obróbce i jest stosunkowo lekkie, a odpowiednio zabezpieczone służy nam przez naprawdę długi czas, szlachetnie się przy tym starzejąc.
Wśród największych wad tego materiału wymienia się łatwopalność, a także podatność na niszczenie i pękanie pod wpływem oddziaływania czynników atmosferycznych, grzybów czy insektów. Na szczęście, dzięki dostępności nowoczesnych preparatów impregnujących, większości tych problemów możemy skutecznie zapobiegać, a co najmniej znacznie je ograniczyć.